Erteliyorsam bir sebebi var
İster iş ister özel hayatınızda ‘Daha sonra yaparım’ cümlesini çok sık kullanıyorsanız yabana atılmıyacak bir sorun olabilir…Acıbadem Fulya Hastanesinden Uzman Klinik Psikolog Sarp Kulkara,sıklıkla başvurulduğunda kişinin hayatını ciddi bir şekilde sekteye uğratan erteleme davranışın neden kaynaklandığını,onunla baş etmek için neler yapılması gerektiğini aktarır.
Neden erteliyoruz
Erteleme,bir çok duruma bağlı olarak gerçekleşen bir davranıştır.Ertelemenin sık yapıldığı ve hayatı sekteye uğrattığı durumlar sorun olarak karşımıza çıkar.Başlı başına böyle bir rahatsızlık yoktur,ancak bu durum bir problemin görüntüsüdür.Çoğunlukla kaygı bozukluğu olan kişilerde erteleme davranışının sıklığına rastlanır.Özellikle mükemmelliyetçi bir kişilik yapınız varsa erteleme davranışı sıklıkla başvurduğunuz bir hale gelir.
Ertelemeyi bir davranış biçimi haline getirenlerin sayısının son yıllarda arttığı görülüyor.Sizce bunun nedeni ne olabilir?Buna sebep olarak,içinde bulunduğumuz sistemin hep daha fazlasını istemesi gösterebiliriz.Hele ki kişilik özellikleri sisteme uygun bir kişi,dış dünyadan bunun doğru ve olması gereken bir şey olduğunun onayını alır ve küçüklükten beri büyüttüğü kaygılarının normal olduğu düşüncesiyle daha fazlasına erişmeye çalışırsa,bu davranış biçimi onda oturabilir.
Bu davranış neden kaynaklanıyor?
Bir çok sebebi bu davranışın içinde inceleyebiliriz.Kişilik özelliklerimiz,içsel çatışmalarımız,aile tarafından öğretilenler vb.Örneğin; obsesif kişilik yapısına sahip olanlar her şeyi mükemmel yapmaya çalışırlar.Çoğunlukla düşünceleri ya hep ya hiç tarzı bir yönelime sahiptir.O nedenle yapılacak işi ya en iyi yapacaklar ya da hiç yapmayacaklardır.Temelde sürekli ‘ Ya yanlış olursa?’,‘Yetersiz oldu’, Bu tam olmadı’ düşünceleri zihinlerinde gezinirken,yaptıkları işlerden tatmin olmazlar ve işlerin veriliş süreleri hep gecikir.Hatta ellerindeki işler bitmiş olsa bile onu teslim edemezler.Teslim ettiklerinde çok büyük hatayla karşılaşacaklarını düşünebilirler.Bazen bu algısal kaygı o kadar büyür ki,karşılaşacak hata bütün hayatını etkileyecek,kendi felaketini getirecek diye korkabilirler.Büyüyen kaygı her işin ertelenmesine sebep olur.Tabii ki bu kişilik yapısının ve içsel çatışmanın bir gelişim süresi vardır.Saygınlığa önem veren,yüksek standartlar talep eden bir baba,eleştirel ve alınan başarılardan memnuniyetsiz bir anne böyle bir kişilik yapısının oluşumuna hizmet eder.Bütün bunlar çocuğun büyürken algılarını şekillendirir ve mükemmeliyetçi,detaycı ve aşırı kaygılı bir kişiliğe sahip olmasına neden olur.Aile hiçbir şey yetmediği için bunu içselleştiren çocuğa da bir süre sonra hiçbir şey yetmemeye başlar.Kendi başarılarını sıradan görüp,hatalarını felaket olarak yorumlar ve kendini taktir edemez hale gelir.Bu elindeki bütün işlere kaygılı yaklaşmasını sağlar.
Erteleme,orta ve ileri aşamalarda kişinin gerek iş gerekse özel yaşamında ne gibi aksaklıklar meydana getirebilir?
Bu davranış alışkanlığa dönüştükten sonra iyice yerleşir ve kişi artık farkında olmadan her şeyi ertelemeye başlar.Bu yüzleşmeden ve değişimden kaçış demektir,aynı zamanda sürekli olarak kaygıyı besler.Etrafındaki insanlar bir süre sonra şikayet etmeye başlar,kişinin ilşkileri bozulabilir,işi tehlikeye girebilir.Kişi aslında çok düşündüğü halde düşüncesiz,umursamaz ve savsak damgası yiyebilir.
Ertelemeyle baş etmek için neler önerebilirsiniz derseniz eğer.
İlk önce bu kaygınızın farkına varın.Eğer bunun sizde yarattığı sıkıntıyı fark ederseniz savaşmak için güç kazanırsınız.Elinizdeki işlere yüklediğiniz anlamları düşünün.Bunu yaparken güvendiğiniz ve daha organize başka bir arkadaşınızın bu işle ilgili nasıl düşüneceğini,ne yapacağını referans olarak alabilirsiniz.İşler yarım kalabilir.Hatta yarım bırakın;dünyanın yıkılmadığını,insanlarla ilişkilerinizin tek bir olaya bağlı olmadığını,sizin hakkınızdaki düşüncelerin sizin sandığınız kadar kırılgan olmadığını görün ve gelişen durumla baş edin.Mutlaka yardım isteyin.Bütün işleri tek başınıza yapmaya çalışmayın!Kendinize ne kadar yeterli olup olmadığınızı kanıtlamaya çalışırken gerçek olan durumdan uzaklaşabilirsiniz.Siz Tanrı değilsiniz!Her işi aynı anda yapamazsınız.İşlerinizi sıraya koyun.Tarih ve önem sırası,organize olmanızı kolaylaştırır.Baş edemeyeceğiniz kadar kaygınız varsa uzman bir psikologdan yardım alın.
Unutmayın biz erteledikçe hayat hızlanır...
